Kapitalizmde “faydasız” nüfusun kapatılması, ücretli emeğe dâhil edilmesi ve gerektiğinde tasfiyesi, devletin açık veya örtülü iradesiyle mümkün olmaktadır. Açık irade faşizmle; örtülü irade liberalizmle kristalleşmektedir. Amaç ortaktır: Kapitalizmi muhafaza etmek. Liberal Kanada’nın tarihi aynı zamanda nüfus politikalarının da tarihidir. Biz bu yazıda daha az işlenmiş olan güncel gelişmeleri ele alacağız.
Kanada’da ötenazinin önü Yüksek Mahkeme’nin 2015’te aldığı bir kararla açılmış, ötenazi bir “hak” olarak tanınmıştır. 2016’da bu hakkı koruyan ve düzenleyen yasa artık hazırdır.[1] Sıra bu liberal hakkın genişleyip yayılmasındadır.
2021’e gelindiğinde, Kanada’daki toplam ölümler içerisinde ötenazi %3,3’lük bir paya sahip olur. 2020’den 2021’e ötenazi vakaları %32,4 artış göstermiştir. Taleplerin ezici çoğunluğu (%81) kabul görmektedir artık. Bu “rakamları” CityNews Toronto’nun çarpıcı bir haberinden[2] aldık. Haberde verilen ibretlik hikâyenin özet çevirisini aşağıda vereceğiz.
Ancak öncesinde 2022 ve 2023’te olan bitene bir göz atmakta fayda var. Kanada Adalet Bakanlığı’nın yayımladığı belgelerden, 2020-2021 “rakamlarının” daha da yukarı taşınmak istendiği anlaşılıyor.[3] Kanada Parlamentosu’nun özel ötenazi komitesi, salt “akıl hastalığı” gerekçesiyle ötenazi yapılabilmesi konusunda 2022 Haziran ve 2023 Şubatı’nda iki rapor sunar. 17 Mart 2023 itibariyle ötenazi yasası (MAID), salt “akıl hastalığından” mustarip kişilerin öldürülmesine uygun hâle getirilir ve uygulamanın başlangıç tarihi 17 Mart 2024 olarak belirlenir. Bir yıllık ertelemenin gerekçesi olarak, uygulamanın mükemmelleştirilmesi, raporların tam olarak değerlendirilebilmesi gibi gerekçeler ileri sürülür.
Ertelemenin gerçek sebebi ise tüm süreç göz önüne alındığında, “lansman” faaliyetlerinin tamamlanmasıdır. Bakanlık, 2023 sonuna kadar “akıl hastalarının” tasfiyesi için modülü kamuoyuna sunmayı hedeflemektedir. 2022 yılında halkın ötenazi hakkını desteklediğine ve desteğin giderek arttığına ilişkin anket[4] ve haberler yayımlanır.
Peki akıl hastalığı nedir, bir akıl hastası nasıl ve neden ötenazi ister? İnsan ilk duyduğunda, “En basit resmî işleri başkaları tarafından yürütülen akıl hastasının kendisini öldürmek için yaptığı başvuru yasal makamlar tarafından nasıl ciddiye alınır?” diye düşünüyor. Nasıl bir akıl hastalığından bahsediliyor? Uzatmayalım, kastedilen bildiğimiz yoksulluk, yoksulluğun getirdiği çaresizlik ve topluma yük olma hissi. Detayları haberden[5] takip edelim:
“54 yaşındaki St. Catharineslı bir kişi, ölmek istediği için değil, sosyal yardımlar onu çaresiz bıraktığı ve başka seçeneği olmadığından, korktuğu için ötenazi sürecini (MAID) başlatmış bulunuyor.
Amir Farsoud yıllar önce yaşadığı sırt yaralanmasından kaynaklanan bitmek bilmez bir acı ile yaşıyor. CityNews’e en kötüsünün, ‘5 yaşındaki bir çocuk gibi ağlamak ve peş peşe günlerce uyuyamamak’ olduğunu anlatıyor. Farsoud aynı zamanda depresyon ve kaygı bozukluğu için ilaç alıyor.
Hayat kalitesini, ‘Berbat, var olmayan bir şey ve korkunç olarak… Acıyı idare etmekten başka bir şey yapmıyorum,’ şeklinde tarif ediyor.
Fakat Farsoud, ötenazi sürecine (MAID) girmesinin sebebinin hayat kalitesi olmadığını söylüyor. Yakın zamanda evini kaybetme tehlikesi olduğu ve ölmekten ziyade, evsiz olmaktan korktuğu için başvurmuş. ‘Bu benim ilk tercihim değil,’ diyor.
Farsoud, başka iki kişiyle paylaştığı bir pansiyonda yaşıyor ve bu yer satışa çıkarılmış. Şu anda sosyal yardıma bağlı ve yaşamak için, kirasını ödeyebileceği başka bir yer bulamıyor.
‘Ölmek istemiyorum fakat ölmek istemediğimden çok, evsiz kalmak istemiyorum,’ diye paylaşıyor Farsoud.”
Farsoud, yukardaki haberden sonra toplanan yardım paraları ile yaşamını idame ettirebilecek duruma gelince ötenazi başvurusunu geri çekti.[6] Peki ya diğerleri? Engelliler, evsizler, borç batağına düşmüş çaresizler; kapitalizmin kâr oranlarına hiçbir faydası olmayan milyonlar; onları ise 2024’ten itibaren ölme imkânı bekliyor. Kanada, yani liberal örtülü kapitalizm, sosyalizm geciktikçe, önceleri gizliden gizliye icra ettiğini şimdi açıktan ediyor. İnsanlığın zamanı daralıyor.
Gökçe Kutlu
26 Temmuz 2023
Dipnotlar:
[1] “Medical assistance in dying: Overview”, Canada.ca.
[2] “Ethics of medically-assisted death questioned as some turn to it as an alternative to poverty”, 14 Ekim 2022, CityNews.
[3] “Eligibility for medical assistance in dying for persons suffering solely from mental illness extended to March 17, 2024”, 9 Mart 2023, Canada.ca.
[4] “Support for Medically Assisted Dying in Canada”, 9 Mayıs 2022, DyingWithDignity.
[5] Cynthia Mulligan ve Meredith Bond, “Ontario man applying for medically-assisted death as alternative to being homeless”, 13 Ekim 2022, CityNews.
[6] Amir Farsoud, “I couldn’t afford to live, so I asked doctors to help me die – and they said yes”, 27 Kasım 2022, Independent.
